Uchodźcy. obecni / nieobecni
Od kilkunastu miesięcy figura „uchodźcy” obecna jest w polskiej przestrzeni publicznej i dyskursie medialnym. Jest to jednak obecność szczególna. Anty – uchodźcza panika moralna wywołana i podsycana przez media i polityków sprawiła, że w krótkim czasie uciekinierzy z Syrii, Iraku, Afganistanu i Afryki stali się wcieleniem zagrożenia.
Refugees. present / absent
14 | 11 – 06 | 12 | 2016
kuratorzy/curators:
Dominika Blachnicka – Ciacek
Przemysław Wielgosz
projekt wizualny/visual design:
Mikołaj Długosz
fotografie/photographs:
Mikołaj Długosz (Idomeni)
Kuba Czerwiński (Preševo)
| please scroll down for the English version |
Od kilkunastu miesięcy figura „uchodźcy” obecna jest w polskiej przestrzeni publicznej i dyskursie medialnym. Jest to jednak obecność szczególna. Anty – uchodźcza panika moralna wywołana i podsycana przez media i polityków sprawiła, że w krótkim czasie uciekinierzy z Syrii, Iraku, Afganistanu i Afryki stali się wcieleniem zagrożenia. Relacjom na temat uchodźców forsujących morskie i lądowe granice Europy towarzyszyły obrazy podkreślające ich kulturową obcość oraz wprowadzające nieredukowalny dystans między „nami” a „nimi”. W konsekwencji medialne i polityczne przedstawienia uchodźców stały się narzędziem ich unieobecnienia. W języku „zalewu”, „fali”, „kryzysu”, „nielegalnej imigracji”, zgubił się się ludzki wymiar dramatu: rozłąki z bliskimi, utraty domu, trudu niebezpiecznej podróży, wyczerpania i śmiercina szlaku. Pozbawieni indywidualności, zredukowani do wizerunku obcego, groźnego tłumu uchodźcy – stali się wyimaginowanym symbolem wroga.
A przecież w Polsce uciekinierów praktycznie nie ma. Cześć opinii publicznej poszła na wojnę z „wrogiem”, którego nigdy nie było.
Wystawa „Uchodźcy. obecni/nieobecni” jest próbą wydobycia nas z pułapki reprezentacji uchodźctwa opartej na dehumanizacji jego doświadczenia i budowaniu strachu przed „obcym”. Prezentowane na wystawie zdjęcia Mikołaja Długosza i Kuby Czerwińskiego zrobione na Szlaku Bałkańskim nie egzotyzują ani nie skandalizują sytuacji uchodźctwa. Ich fotografie stronią od uchodźczego „spektaklu” dla europejskiego widza – oczy uciekinierów nie są zwrócone do kamery, na próżno szukać tam zdjęć dzieci, nie silą się na pokazywanie „inności”. Autorzy zawracają się ku miejscom i przestrzeniom, często niepozornym, w których odgrywa się dramat uchodźców. Zaglądają na podwórka albańskiego Miratovca w Serbii, na stacje benzynowe i obrzeża miasta Idomeni w Grecji na pograniczu grecko-macedońskim. Interesują ich ślady codzienności uchodźców na szlaku – szczątki, śmieci, porzucone koce i mokre ubrania – te i inne dowody na materialną (nie fantazmatyczną) obecność uchodźców na europejskich drogach. Ta codzienność uchodźcza, którą tak bardzo chcielibyśmy zignorować, pracuje w owych szczątkach i śladach, i w nich odzyskuje głos. Wystawie towarzyszą „ślady” kontaktu z ludźmi, których spotkała konieczność opuszania swoich domów – doświadczenia wspólnych rozmów i wspólnego bycia; wypalonego papierosa, zbyt mało posłodzonej kawy, poniesionej przez chwile torby. Te spisane przez wolontariuszy pracujących na Szlaku Bałkańskim fragmenty bycia z uchodźcami „uobecniają” codzienność ucieczki i wymykają się historii o zalewie „obcych”.
PROGRAM DYSKURSYWNY:
14.11 / 18.00 – otwarcie
debata „Etnografie szlaków uchodźczych”
uczestnicy:
Anna Bednarczyk (socjolożka, doktoranka w Instytucie Socjologii UJ, działa w inicjatywie Witajcie w Krakowie)
Dominika Blachnicka-Ciacek (socjolożka, Uniwersytet Londyński)
Artur Domosławski (dziennikarz, reporter, Polityka)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz (redaktor naczelny Le Monde Diplomatique – edycja polska)
16.11 / 18:30 – debata „Polityki nie-patrzenia”
uczestnicy:
Beata Kowalska (socjolożka, UJ)
Dominika Blachnicka-Ciacek (socjolożka, Uniwersytet Londyński)
Mikołaj Długosz (fotograf, autor projektów fotograficznych,
https://www.facebook.com/
Wojciech Szymański (kurator)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz
30.11 / 18: 30 – debata „Granice. Kontrola i ekonomia polityczna przepływu”
uczestnicy:
Katarzyna Czarnota (aktywistka, socjolożka, UAM)
Kacper Pobłocki (antropolog, UAM, UW)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz
5.12 / 18: 30 – wykład „Ante murales Christianitatis. Historia urojenia”
uczestniczka:
Monika Bobako (filozofka, Pracownia Pytań Granicznych UAM)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz
– – – – –
For over a year the figure of ‘refugee’ has been present in Polish public space and media discourse. It is, however, a peculiar presence. Politicians and the media created the anti – refuge moral panic, which has turned people fleeing from war into an embodiment of threat. Stories of refugees breaking through sea and land borders of Europe have been? accompanied by images which emphasize their cultural otherness and have been positioned to create an irreducible rift between ‘us’ and ‘them’. As a result, media and political representations of refugees have become? an instrument of making them invisible. The language of ‘flood’, ‘wave’, ‘crisis’ and ‘illegal immigration’ – conveniently replaced the human dimension of the hardship of exile – of divided families , lost homes, the pains of their perilous passage, exhaustion and death en route. The refugees, bereft of individuality, reduced to the menacing barbaric crowd have become an icon of ‘the enemy’.
The reality is, there are hardly any refugees in Poland of 2016. A section of the public opinion has been at war with the ‘enemy’ who has never existed.
The exhibition “Refugees. present/absent” is an attempt to expose and highlight the demonization mechanism in representing the ‘refuggee criss’ which dehumanise their experience and ignite the fear against ‘the other’. The photographs of Mikołaj Długosz and Kuba Czerwiński , taken on the Balkan Trail, do not exoticise or scandalise the experiences of the refugeehes. Their photographs shy away from the ‘refugee spectacle’ designed for the European gaze. Refugees’ eyes are turned away from the camera lens; there are no photos of child refugees , the authors do not go out of their way to highlight the ‘difference’ of the exiles from Africa or the Middle East. They turn to, often inconspicuous, places and spaces where the tragedy of the refugees takes its course. They look into the backyards of the Albanian Preševo in Serbia, into the petrol stations and outskirts of the town of Idomeni in Greece, on the Macedonian-Greek border. They are interested in traces of refugees’ everyday life en route: remains, rubbish, abandoned blankets and wet clothes – these and other proofs of refugees’ material presence on the European soil. It is refugees’ daily reality, which we have strived so hard to ignore, that is operating in these remains. It is in these traces that ther experiences restore its voice and force us to pay attention. The exhibition is accompanied by different ‘traces’ in the form of memories of the volunteers working on the Balkan Trail. These memories of shared time with the refugees – a cigarette stub, an under-sweetened coffee, a bag carried for someone for a moment bring out the fabric of the daily reality of refugees’ flight. As such, they complicate and undermine the narrative of the flood of the aliens and the stigmatization mechanisms .
DISCOURSIVE PROGRAMME:
14 November / 18.30 – opening
discussion: “Etnography of Refugee Trails”
participants:
Anna Bednarczyk (sociologist, Jagiellonian University)
Dominika Blachnicka-Ciacek (sociologist, curator, volounteer for the “Dobrowolki”:
https://web.facebook.com/
Artur Domosławski (journalist, reporter, Polityka)
moderator:
Przemysław Wielgosz (editor-in-chef Le Monde Diplomatique – polish edition)
16 November / 18:30 – discussion “The Politics of Non-Seeing”
participants:
Jarosław Mikołajewski (writer, translator, press reporter, Gazeta Wyborcza)
Roma Sendyka (head of the Jagiellonian University Research Centre for Memory Cultures)
Beata Kowalska (sociologist, Jagiellonian University)
Dominika Blachnicka-Ciacek (sociologist, Goldsmiths, University of London)
Mikołaj Długosz (photographer, author of photographic projects)
Wojciech Szymański (curator)
moderation:
Przemysław Wielgosz
30 November / 18: 30 – discussion: “Borders. Control and the Political Economy of Flow”
participants:
Katarzyna Czarnota (acvitist, sociologist, Adam Mickiewicz University)
Kacper Pobłocki (antropologist, Adam Mickiewicz University, University of Warsaw)
moderator:
Przemysław Wielgosz
5 November / 18: 30 – lecture: “Ante murales Christianitatis. A History of Delusion”
participant:
Monika Bobako (philosopher, Adam Mickiewicz University)
moderator:
Przemysław Wielgosz
